Προγράμματα τακτικών επιβατών: οι βασικές έννοιες
Προγράμματα τακτικών επιβατών: οι βασικές έννοιες
Ο μικρόκοσμος των αεροπορικών ταξιδιών δεν περιλαμβάνει μόνο την αγορά του εισιτηρίου και την πτήση αυτή καθεαυτή. Εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες έχει αναπτυχθεί μία ολόκληρη «οικονομία» που δεν είναι άλλη από τα περίφημα προγράμματα τακτικών επιβατών.
Αυτά είναι επί της ουσίας συστήματα συλλογής κάποιου είδους «νομίσματος» -πόντοι (points) ή μίλια (miles) από τις πτήσεις- τα οποία εξαργυρώνονται σε αεροπορικά εισιτήρια, διαμονές σε ξενοδοχεία, ενοικιάσεις αυτοκινήτων κλπ. Στο άρθρο αυτό θα αναπτύξουμε τις βασικές παραμέτρους των προγραμμάτων αυτών.
Χαρακτηριστικά των προγραμμάτων
Τα προγράμματα τακτικών επιβατών, γνωστά και ως frequent flyer programs, είναι αυτόνομα οικονομικά συστήματα που λειτουργούν σε ένα πλαίσο κανόνων που θεσπίζει η εκάστοτε αεροπορική εταιρεία, και όπου ορίζονται τα εξής:
το νόμισμα, το οποίο συνήθως είναι είτε μίλια (miles) είτε πόντοι (points) είτε έχει κάποια άλλη ιδιαίτερη ονομασία
οι βαθμίδες των μελών του προγράμματος, που καθορίζουν τα προνόμια που παρέχει η κάθε μία και πως φτάνει κανείς σε αυτές
οι όροι συγκέντρωσης, δηλαδή πόσα μίλια ή πόντοι συγκεντρώνονται σε κάθε πτήση και πώς
οι όροι εξαργύρωσης, δηλαδή πόσα μίλια ή πόντοι απαιτούνται για την απόκτηση αεροπορικού εισιτηρίου ή άλλου αγαθού και πώς γίνεται αυτή
Η συμμετοχή στα προγράμματα αυτά είναι δωρεάν, και είναι δυνατή η συμμετοχή σε όσα από αυτά επιθυμεί κανείς χωρίς περιορισμό.
Αεροπορικές «συμμαχίες»
Ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό των προγραμμάτων τακτικών επιβατών είναι η δυνατότητα συλλογής και εξαργύρωσης μιλίων ή πόντων, αλλά και η χρήση των προνομίων των βαθμίδων, σε πτήσεις συνεργαζόμενων αεροπορικών εταιρειών. Οι τρεις μεγάλες αεροπορικές «συμμαχίες» είναι οι εξής:
Star Alliance (Lufthansa, Singapore, Swiss, United, Aegean κλπ.)
One World (British Airways, American Airlines, Japan Airlines κλπ.)
Sky Team (KLM, Air France, Alitalia, Delta Airlines κλπ.)
Εάν για παράδειγμα κάποιος συγκεντρώνει μίλια στο πρόγραμμα τακτικών επιβατών Miles & Bonus της Aegean Airlines, η οποία είναι μέλος της Star Alliance, μπορεί να εξαργυρώσει τα μίλια που συγκεντρώνει σε πτήσεις άλλων εταιρειών της Star Alliance, π.χ. για πτήση Αθήνα-Φρανκφούρτη-Σικάγο με Lufthansa ή με Aegean και Lufthansa ή με Aegean και United Airlines. Τα απαιτούμενα μίλια ή πόντοι για εξαργύρωση σε συνεργαζόμενες εταιρείες προσδιορίζονται με συγκεκριμένο τρόπο από κάθε εταιρεία.
Υπάρχουν και συνεργασίες εταιρειών εκτός των πιο πάνω τριών συμμαχιών με άλλες εταιρείες είτε εντός είτε εκτός συμμαχιών, όπου το βασικό χαρακτηριστικό είναι η εξαργύρωση μιλίων. Για παράδειγμα, τα μίλια που συγκεντρώνει κανείς στην American Airlines, η οποία είναι μέλος της oneworld, μπορούν να εξαργυρωθούν σε πτήσεις της Etihad Airways η οποία δεν είναι μέλος καμίας συμμαχίας.
Αναβαθμίσεις και εξαργυρώσεις
Σε όλα τα προγράμματα τακτικών επιβατών, τα μίλια ή οι πόντοι διακρίνονται πάντοτε σε δύο κατηγορίες:
Μίλια/Πόντοι αναβάθμισης – Συλλέγονται αποκλειστικά από πτήσεις και το σύνολό τους εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος καθορίζει εάν το μέλος διατηρεί τη βαθμίδα του στο πρόγραμμα ή αναβαθμίζεται στην αμέσως επόμενη (αν υπάρχει) ή υποβαθμίζεται στην αμέσως προηγούμενη (αν υπάρχει).
Μίλια/Πόντοι εξαργύρωσης – Συλλέγονται από πτήσεις, διαμονές σε ξενοδοχεία, ενοικιάσεις αυτοκινήτων, και αγορές με πιστωτικές κάρτες, και εξαργυρώνονται σε αεροπορικά εισιτήρια, αναβάθμιση κατηγορίας θέσης, ξενοδοχειακές διαμονές, ενοικιάσεις αυτοκινήτων και άλλες αγορές.
Βαθμίδες μελών
Τα προγράμματα τακτικών επιβατών ορίζουν κάποιες βαθμίδες για τα μέλη τους, οι οποίες εμπεριέχουν ορισμένα προνόμια. Τα περισσότερα προγράμματα έχουν μία εισαγωγική βαθμίδα, στην οποία εντάσσεται το μέλος με την εγγραφή, και άλλες δύο ή τρεις πάνω από αυτή.
Η ανέλιξη στις βαθμίδες των προγραμμάτων γίνεται είτε με συλλογή μιλίων ή πόντων είτε με συγκεκριμένο αριθμό πτήσεων εντός συγκεκριμένου χρονικού κύκλου, είτε με συνδυασμό αυτών. Κάθε πρόγραμμα τακτικών επιβατών προσδιορίζει τον χρονικό κύκλο εντός του οποίου πραγματοποιούνται οι αλλαγές των βαθμίδων. Κάποια ακολουθούν το ημερολογιακό έτος (1η Ιανουαρίου με 31η Δεκεμβρίου) ενώ κάποια άλλα ακολουθούν επετειακό κύκλο που προσδιορίζεται από την ημερομηνία της αρχικής εγγραφής στο πρόγραμμα.
Για τη διατήρηση ή την αλλαγή βαθμίδας, το μέλος πρέπει να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα μίλια διατήρησης ή αναβάθμισης εντός του χρονικού αυτού κύκλου. Στο τέλος του κύκλου αυτά μηδενίζονται, και αν δεν επιτυγχάνεται διατήρηση της υπάρχουσας βαθμίδας το μέλος υποβαθμίζεται στην αμέσως κατώτερη μετά από κάποιο διάστημα.
Οι βαθμίδες μελών συνήθως είναι εναρμονισμένες εντός της αεροπορικής συμμαχίας. Για παράδειγμα, ένα μέλος του προγράμματος Miles & Bonus της Aegean Airlines που βρίσκεται στη βαθμίδα Gold (την ανώτερη στο συγκεκριμένο πρόγραμμα) έχει σχεδόν τα ίδια προνόμια με τα αντίστοιχα μέλη προγραμμάτων άλλων εταιρειών της Star Alliance -πρόσβαση σε lounges αεροδρομίων, προτεραιότητα επιβίβασης, προτεραιότητα αποσκευών κλπ.
Συγκέντρωση μιλίων/πόντων
Τα μίλια ή οι πόντοι σε ένα πρόγραμμα τακτικών επιβατών που συλλέγονται από πτήσεις με τη συγκεκριμένη εταιρεία ή με εταιρείες της ίδιας αεροπορικής συμμαχίας, εξαρτώνται από την απόσταση της πτήσης, τον ναύλο του εισιτηρίου και την κατηγορία θέσης.
Απόσταση πτήσης – Κάθε πτήση διανύει μία συγκεκριμένη απόσταση. Για τα προγράμματα τακτικών επιβατών που συναρτούν τη συγκέντρωση μιλίων ή πόντων με την απόσταση, η εταιρείες έχουν προκαθορισμένη την απόσταση κάθε πτήσης π.χ. για την πτήση Αθήνα-Λονδίνο η Aegean Airlines ορίζει την απόσταση σε 1.495 μίλια.
Ναύλος εισιτηρίου – Η τιμή κάθε αεροπορικού εισιτηρίου είναι απόρροια του ναύλου. Ο ναύλος είναι η αξία μιας ομάδας θέσεων μίας πτήσης. Για παράδειγμα, για την πτήση Αθήνα-Λονδίνο η Aegean Airlines έχει 17 διαφορετικούς ναύλους για την οικονομική θέση, το οποίο χοντρικά σημαίνει ότι μπορούν να υπάρχουν έως και 17 διαφορετικές τιμές. Σχεδόν σε όλα τα προγράμματα τακτικών επιβατών, τα μίλια ή οι πόντοι που συγκεντρώνονται εξαρτώνται από τον ναύλο, άρα έχουν σχέση με το κόστος του εισιτηρίου, πιο ακριβοί ναύλοι (δηλαδή πιο ακριβά εισιτήρια) συγκεντρώνουν περισσότερα μίλια ή πόντους.
Κατηγορία θέσης – Η κατηγορία θέσης, οικονομική ή διακεκριμένη, επηρρεάζει το πόσα μίλια ή πόντοι συγκεντρώνονται, π.χ. για business class μπορεί συγκεντρώνονται ακόμη και διπλάσια μίλια ή πόντοι απ’ότι σε economy.
Σε κάποιες περιπτώσεις τα μίλια ή οι πόντοι μίας πτήσης είναι σταθερός αριθμός, δηλαδή δεν λαμβάνεται υπ’όψιν η διανυόμενη απόσταση. Αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε πτήσεις εσωτερικού (π.χ. Αθήνα-Ηράκλειο ή Φρανκφούρτη-Μόναχο) όπως επίσης και σε πτήσεις εντός Ευρώπης για κάποια προγράμματα τακτικών επιβατών (π.χ. η Lufthansa δεν λαμβάνει υπ’όψιν την απόσταση για ευρωπαϊκές πτήσεις).
Η συγκέντρωση μιλίων ή πόντων σε ένα πρόγραμμα τακτικών επιβατών για πτήσεις με αεροσκάφη άλλων αεροπορικών εταιρειών (συνήθως της ίδιας συμμαχίας) καθορίζεται από το εκάστοτε πρόγραμμα. Σε αυτή την περίπτωση τα μίλια που συλλέγονται είναι συνήθως λιγότερα από ότι σε πτήσεις της εταιρείας του προγράμματος (π.χ. στο πρόγραμμα Miles & Bonus της Aegean για την πτήση Αθήνα-Μόναχο θα συλλεγούν λιγότερα μίλια με αεροσκάφος της Lufthansa σε σχέση με πτήση με αεροσκάφος της Aegean).
Επίσης, τα περισσότερα προγράμματα τακτικών επιβατών προσφέρουν τη δυνατότητα αγοράς (έναντι χρημάτων) μιλίων ή πόντων, είτε απεριόριστα είτε με ετήσιο όριο, καθώς και συλλογή μιλίων ή πόντων από συνεργαζόμενες πιστωτικές κάρτες ή από συνεργαζόμενες επιχειρήσεις π.χ. ξενοδοχεία, εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων, πολυκαταστήματα, online αγορές κλπ. Τέλος, τα μίλια ή οι πόντοι που συγκεντρώνονται κάποιες φορές έχουν ημερομηνία λήξης, μετά την οποία διαγράφονται εάν δεν έχουν χρησιμοποιηθεί.
Εξαργύρωση μιλίων/πόντων
Η εξαργύρωση των πόντων ή μιλίων προσδιορίζεται από κάθε εταιρεία με συγκεκριμένο τρόπο στο πρόγραμμά της. Η εξαργύρωση αφορά αγορά αεροπορικού εισιτηρίου, αναβάθμιση θέσης (π.χ. από οικονομική σε διακεκριμένη) αλλά και διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχεία, ενοικίαση αυτοκινήτου, αγορά αφορολογήτων ειδών κλπ.
Η εξαργύρωση σε αεροπορικά εισιτήρια απαιτεί συγκεκριμένο αριθμό μιλίων ή πόντων ανάλογα με τον προορισμό και την κατηγορία θέσης. Οι προορισμοί ομαδοποιούνται γεωγραφικά, π.χ. πτήσεις εσωτερικού, πτήσεις εντός Ευρώπης, πτήσεις μεταξύ Ευρώπης και Βορείου Αμερικής κλπ. Ανάλογα προσδιορίζονται και οι απαιτήσεις για αναβάθμιση θέσης, δηλαδή κανονική αγορά εισιτηρίου με χρήματα και αναβάθμιση σε επόμενη κατηγορία π.χ. από οικονομική σε διακεκριμένη. Τέλος, η εξαργύρωση σε αεροπορικά εισιτήρια απαιτεί πάντοτε και ένα χρηματικό ποσό, το οποίο είναι διαφορετικό για κάθε εταιρεία (ανάλογα με την πολιτική της) και αφορά φόρους, επίναυλο καυσίμων και άλλες χρεώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις το ποσό αυτό είναι ελάχιστο και σε άλλες υπερβολικά υψηλό.
Η διαθεσιμότητα εισιτηρίων για εξαργύρωση (award tickets) ή αναβάθμιση (upgrade tickets) δεν είναι πάντοτε εγγυημένη. Για την ακρίβεια, οι εταιρείες διαθέτουν έναν αρκετά μικρό αριθμό θέσεων για το σκοπό αυτό, και σε κάποιες περιπτώσεις διαθέτουν κάποιες που περισσεύουν την τελευταία στιγμή. Επομένως, το να διαθέτει κανείς μίλια εξαργύρωσης δε διασφαλίζει ότι μπορεί να τα χρησιμοποιήσει όποτε θέλει.
Επίλογος
Για όσους ταξιδεύουν αεροπορικώς μία στο τόσο, η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα τακτικών επιβατών ίσως να μην έχει κάποιο νόημα. Αντιθέτως, για όσους ταξιδεύουν πιο συχνά και κυρίως για όσους ταξιδεύουν σε μακρινούς προορισμούς, η συμμετοχή είναι ενδεδειγμένη. Οι δε συχνοί business travellers είναι ο ορισμός των τακτικών επιβατών και οι πλέον κερδισμένοι από τα προγράμματα αυτά.
Η επιλογή του κατάλληλου προγράμματος τακτικών επιβατών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με σημαντικότερους τη χώρα και πόλη διαμονής, τους συνηθέστερους προορισμούς, τα βολικότερα δρομολόγια σε επίπεδο εταιρείας και τις δυνατότητες ανέλιξης και διατήρησης των βαθμίδων. Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι η δυνατότητα έκδοσης πιστωτικής κάρτας που συνεργάζεται με το πρόγραμμα (για περισσότερα μίλια εξαργύρωσης) και οι δυνατότητες εξαργυρώσεων.
Ο μικρόκοσμος των προγραμμάτων τακτικών επιβατών είναι συναρπαστικός, για τον λόγο ότι με τη σωστή τακτική και με μερικές έξυπνες επιλογές μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη. Η γνώση των βασικών εννοιών, όπως παρουσιάστηκαν σε αυτό το άρθρο, είναι το σημείο εκκίνησης για οποιονδήποτε θα ήθελε να ασχοληθεί.